Leyla ALTINTAŞ / Uzm. Fizyoterapist / Fiziksel Sağlık

LENFÖDEM

Vücudumuzdaki tüm hücreler sıvı bir ortam içerisinde bulunur. Bu sıvının içinde hücreler için gerekli olan besinler ve oksijen bulunur. Hücreler arası boşlukları dolduran sıvının miktar olarak dengede kalabilmesi için sürekli olarak süzülmesi ve kan dolaşımına karışması gerekir. Lenf sıvısı olarak adlandırılan bu sıvı lenf sistemi tarafından kontrol edilir. Lenf sistemi lenf sıvısı, lenf damarları ve lenf düğümlerinden oluşur. Lenf düğümleri, bademcikler, mukoza içi düğümcükler ve dalak lenf sisteminin organlarıdır. Doku ve hücrelerdeki yabancı maddeleri, ölü ve yıpranmış hücreleri, bakteri ve mikropları uzaklaştırmak, kaybedilen proteinlerin bir kısmının tekrar dolaşıma kazandırmak, doku sıvısı ile kan sıvısının dengede kalmasını sağlamak ve vücudun savunma sistemine destek olmak lenf sisteminin görevleri arasındadır. Lenfatik sistemde oluşan herhangi bir sorun nedeniyle proteinden zengin sıvının dokularda birikmesine lenfödem ya da fil hastalığı denir.
NEDENLERİ
    Lenfödem nedenleri primer ve sekonder olarak ikiye ayrılır.
Primer Lenfödem; doğumsal nedenlerle ortaya çıkan lenfödem durumlarıdır. Doğumsal olarak lenfatik sistemin tam olarak gelişememesi ya da lenfatik sistemde tıkanıklıklar oluşması bebek doğduğunda ya da ilerleyen yaşlarında lenfödemle karşılaşılmasına yol açabilir.
Sekonder Lenfödem; yine lenf dolaşımında meydana gelen herhangi bir bozukluğa bağlı olarak ortaya çıkar. Genellikle lenf bezlerinin alındığı cerrahiler sonrası karşılaşılmaktadır. Özellikle meme kanseri cerrahisi sonrası kolda;  yumurtalık, rahim ya da prostat cerrahisi sonrası bacakta görülebilmektedir. Kanser tedavilerinde uygulanan radyoterapiler de lenfödem nedenleri arasındadır. Lenfödemin sebeplerinden bir diğeri ise; damarsal sorunlardır. Toplardamarların temel fonksiyonlarını yerine getirememesi ve kanı kalbe yeteri kadar taşıyamaması sebebiyle ortaya çıkan venöz yetmezlik, lenfödemin sebeplerinden birini oluşturmaktadır.
BELİRTİLERİ
• Etkilenen bölgede şişlik
• Renk değişikliği
• Ciltte kalınlaşma
• Tekrar eden enfeksiyonlar
• Hareket kabiliyetinde azalma
• Etkilenen bölgede ağırlık hissi
• Ağrı
• Etkilenen bölgede siğiller oluşması
• Karıncalanma
TEDAVİSİ
Tüm hastalıklarda olduğu gibi lenfödem hastalığında da şişlik çok ilerlemeden erken teşhis konulursa tedavi çok daha hızlı cevap verecektir. Tedavide dokularda biriken lenf sıvısının tekrar dolaşıma katılması amaçlanır. Bu nedenle kompleks boşaltıcı tedaviler uygulanmaktadır. Lenfödem oluşan bölgede ciltte kuruma ve deride sertleşme çok fazla olduğu için özellikle nemlendirmeye önem verilmelidir. Lenfödem konusunda uzman fizyoterapistler tarafından uygulanan lenfödem masajları ve basıncı artan katmanlı bandaj uygulamaları tedavide çok etkilidir. Lenfödem tedavisinde düzenli olarak çevre ölçümleri yapılarak ödem kontrolü yapılmaktadır. Ödem belli bir seviyeye indirildikten sonra basınç giysileriyle desteklenmektedir.
Lenfödem tedavisinde egzersizler de büyük önem taşımaktadır. Lenf dolaşımının en önemli uyarıcısı kas pompasıdır ve doğru egzersizlerle lenf dolaşımı hızlandırılır ve şişme engellenebilir.