Ceyda BAĞCI / Uzm. Psikolog / Psikoloji Durağı

HELİKOPTER EBEVEYNLİK

Helikopter ebeveynlik çocukların her adımında aşırı kontrollü  ve yönlendirici bir tutumu sergilemeyi ifade eder. Aslında hayatlarının tek odağını çocukları yapan ebeveynleri ifade etmektedir. Bu tutum,çocukların özerkliğini engelleyebilir ve onların kendi kararlarını verme yetilerini zayıflatabilir.
Her ebeveynde bulunan, çocuğunun mutlu ve güvende olmasına duyulan ihtiyaçtan ortaya çıkan bu görece yeni terim, akıllara ilk olarak “Helikopter ebeveynlik nedir?” sorusunu getiriyor. “Helikopter ebeveynlik nedir?” sorusuna ise kısaca “Çocuğun hayatı ile aşırı ilgili olma durumu” olarak cevap verilebiliyor. Serbest ebeveynlik tabirinin tam zıttı olarak tanımlanabilecek olan bu ebeveynlik çeşidi, mutlu ve başarılı çocuklar yetiştirmek için doğru bir yol gibi görünse de, bu yöntem çoğu zaman  faydadan çok zarar getiriyor. Son yıllarda geniş kitleler tarafından biliniyor olması sebebiyle yeni bir terim gibi görünse de, helikopter ebeveynlik aslında yeni değil. İlk defa Dr. Haim Ginott’un 1969 yılında yayımlanan Ebeveynler ve Ergenler isimli kitabında kullanılan bu terim, ergen çocukların anne-babalarını “helikopter gibi” diye tanımlamasıyla ortaya çıkıyor ve 2011 yılında ise sözlüklerdeki yerini alıyor.
Helikopter ebeveynler neler yapar?
•     Çocuklarının her hareketini kontrol etmek veya her karara müdahale etmek.
•     Çocuklarının karşılaşabileceği her tür zorluk veya başarısızlıktan kaçınmak için aşırı korumacı davranmak.
•     Çocuklarının sosyal ilişkilerini, akademik başarılarını ve hatta boş zaman aktivitelerini detaylı şekilde düzenlemek.
•     Her zaman çocuğun ulaşabileceği mesafede bulunmak ve müdahaleye hazır olmak,
•     Çocuğun kişisel sınırlarını ve özel alanını ihlal etmek,
•     Çocuğun kendi kendisine doğru karar alamayacağını varsaymak,
•     Çocuğun her zaman mükemmel görünmesini istemek,
•     Çocuğun arkadaşlık ilişkileri ile fazla ilgili olmak.
Bu durumda neler yapabilirsiniz?
Helikopter ebeveyn olmaktan kaçınmanın yollarından en önemlisi, her zaman uzun vadeli düşünmek! Kendilerini fazla müdahaleci bir durumda yakalayan ebeveynlerin kendilerine mutlaka “Çocuğumun neyi başarmasını istiyorum?” ve “Çocuğum bunu benim müdahalem olmadan başarabilir mi?” sorularını sormaları gerekiyor. “Helikopter ebeveyn olmaktan nasıl kaçınılır?” sorusunun diğer cevapları ise şöyle:
• Ev ödeviyle ilgili problem yaşayan çocuğa doğrudan çözümü vermek yerine, uzun vadede ona neyin yardımcı olacağını düşünmek gerekiyor. Helikopter ebeveynlik yapmadan, çocuğa probleme farklı açılardan bakmayı öğretmek ve çocuğu araştırma yapmaya teşvik etmek önemli.
• Arkadaşlık ilişkilerinde sorun yaşayan çocuğa, daha esnek bir düşünme biçimine sahip olması için ve potansiyel çözümlere ulaşması için destek olmak gerekiyor. Çocuğa, arkadaşına ne söylemesi gerektiğini anlatmak her zaman bir çözüm olmayabilir. Sosyal konularda sorun yaşayan çocuğa aktif bir dinleyici olarak yaklaşmak ve onu mümkün mertebe çözüme yönlendirecek bir diyaloğa katmak önemli.
•     Her ebeveynin, çocukla ilgili bir sorunla karşılaştığında kendisine “Bu kimin problemi?” diye sorması gerekiyor. Eğer bu sorun çocuğun problemi ise ebeveynin görevi, sorunu çözmek değil çocuğun bu sorunu çözmesine yardımcı olmak! Ebeveynlerinin tüm sorunları çözdüğü çocuklar, ileride problem çözme becerisinden yoksun kalıyor ve anksiyete ya da depresyon gibi sık rastlanan  sağlık sorunları ile daha sık mücadele ediyor.
•     Duygularınızı yönetmeyi öğrenin ve çocukların duygusal gelişimini destekleyin.
• Çocuklara yaşamlarının sürücü koltuğunda olduklarını hissettirin,kendi kararlarını vermelerine ve sonuçlarını anlamalarına izin verin.
Elbette çocukların kendi kendilerine çözemeyecekleri sorunlar da olabiliyor. Okulda zorbalığa uğrayan bir çocuğun ebeveyninin mutlaka müdahale etmesi ve öğretmenler ile iletişime geçerek çocuk için en sağlıklı ortamı oluşturması gerekiyor.