Ali Rıza ŞEREN / İnşaat Mühendisi / Yapısal Reform /

YOL YAPMAK

Tarih boyunca insanlar sürekli olarak çeşitli nedenlerle bir yerden başka bir yere doğru hareket etmişlerdir. Bazen coğrafi şartların gereği, bazen tehlikeden korunmak için, bazen de gücünün sınırlarını genişletmek için.
Bizim gibi geçmişte göçebe hayatı yaşayan topluluklar genellikle yaylak ve kışlak arasında sürekli gidip gelmelerinin yanı sıra dönem dönem bulundukları ortamı tamamen değiştirmek durumunda kalmışlardır. Peki hareket kabiliyeti yüksek olan bu göçebelerin yer değiştirmeleri nasıl olmuştur? Acaba filmlerde gördüğümüz gibi azığını heybesine koyup atının sırtına çıkınca göçe hazır hale mi geliyorlardı? Bu kadar basit olmayacağı sizce de çok açık değil mi? Bu insanların yanlarında götürmek zorunda oldukları çadırları, gündelik hayatta kullandıkları günümüz değimiyle ev eşyaları, kıyafetleri, erzakları, yine yanlarında götürmek zorunda oldukları kadınlar, çocuklar, yaşlılar, hastalar ve daha sayılabilecek dünya kadar şey elbette mevcuttu. İşte bu taşınma dönemin şartlarına göre tekerlekli araçlarla sağlanmaktaydı. Malumdur ki tekerlekli araçlardan söz edecek olursak bu araçların gideceği yollardan da bahsetmemiz kaçınılmazdır.
Yolların önemi tarih boyunca belirgin bir şekilde karşımıza çıkmaktadır. Birkaç örnekle açıklamamam gerekirse ilk olarak dünya tarihine en derin izleri bırakan Roma İmparatorluğundan bahsetmeliyiz. Yaklaşık olarak M.Ö. 500’lü yıllarda kurulan Roma’yı dünyaya hâkim devlet kılan en önemli özelliği mühendislik üzerine olan eserleridir. Roma’dan kalan devasa arenalar, tiyatrolar, tapınaklar, su kemerleri gibi birçok yapı günümüze kadar ulaşmıştır. Ancak tüm bunları bir kenara bırakıp Roma yollarını ayrı bir yere konumlandırmak gerekir. Zira bu yollar günümüzde dahi en azından güzergâh olarak aktif olarak kullanılmaktadır. Roma’nın parlak dönemlerinde imparatorluğun farklı bölgelerine ulaşımı sağlamak için 90.000 km civarı yol yapıldığı tahmin edilmektedir. Bu yollar sayesinde posta ve haberleşme sistemi etkin ve hızlı işlemekte, lejyonların sevki oldukça güvenli ve yine hızlı bir şekilde sağlanabilmekteydi. Böylece imparatorluğun ücra köşelerine bile tam hakimiyeti sağlamak kolaylaşıyordu.
Antik Yunan ve Pers İmparatorluğu M.Ö. 480’li yıllarda savaştıklarında Pers Kralı Serhas’ın gemileri birleştirmek suretiyle Çanakkale boğazına yaptırdığı köprü malumdur ki kendisine savaşta oldukça büyük bir avantaj sağlamıştır.
Yakın tarihimizden örnek verecek olacak olursak hepimizin hala yüreklerini sızlatan Sarıkamış savaşında eğer asker sevk edecek doğru düzgün demir yolumuz olsaydı belki de o kadar bitkin duruma düşmeyecek olan Mehmetçiğimiz savaşın seyrini değiştirecekti. Hicaz demiryolu sizce sadece Hac farizasını daha konforlu bir şekilde yapmak için mi asker sevkini sağlamak için mi yapılmıştır? Cumhuriyetin ilk yıllarında yurdu demir ağlarla örmek ideali geçmişin tecrübelerinin bir yansımasından ibarettir.
Türkülerimizde bazen beddualar ettiğimiz şu yollar meğer ne kadar da önemliymiş değil mi? Yol olmazsa köydeki hasta tedavi edilemez. Yol olmazsa yanan ormana etkin müdahale söz konusu değildir. Yol olmazsa eğitim verilemez, iletişim sağlanamaz, tatile gidilemez. Kısacası yol olmazsa hayat da olmaz.
Ülkemizde özellikle son dönemde yol yapımına büyük önem verildiği taraflı tarafsız herkesin kabulüdür. Bu yol yapmaların bazıları eleştirilse de ne kadar faydalı oldukları genel kabuldür. Artık en ücrada bulunan köylere bile neredeyse yıl boyu ulaşımı sağlayan yollarımız mevcuttur. Bunun yanı sıra boğazlara ve bazı kritik yerlere yapılan köprüler de oldukça stratejik yapılardır. Nüfusu 20 milyona yaklaşan İstanbul’a ne kadar fazla yerden ulaşabilirsek o kadar hayrımıza olacaktır. Bunu sadece trafik yoğunluğu açısından söylemiyorum. Olası bir afet veya karışıklık durumunda şehrin tahliyesi yada şehre ulaşımın kolaylığı bakımından düşünüldüğünde bu yapılar hayati derecede önemlidirler.
Tüm bu sebeplerdendir ki “yol yapmak hayat kurtarmaktır” dersek hiç de yanılmayız.