Böbreğin metabolik ve hormonal
fonksiyonlarında ilerleyici ve geri dönüşsüz kayıp ile seyreden Kronik Böbrek
Hastalığı (KBH); artan sıklığı, komplikasyonlara ve ölümcül durumlara yol
açması, yaşam kalitesini azaltması, diyaliz ve böbrek nakli gibi yüksek maliyetli
tedavi uygulamalarını gerektirmesi gibi nedenlerle dünyada ve ülkemizde önemli
bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmektedir.
Uluslararası Nefroloji Topluluğu’nun
yapmış olduğu çalışmalara göre dünya genelinde 850 milyondan fazla kişi KBH’dan
etkilenmiş olup her yıl 3 milyondan fazla kişi KBH nedeniyle hayatını
kaybetmektedir. Yüksek gelir düzeyine sahip ülkelerin yıllık sağlık
bütçelerinin neredeyse %3’ü diyaliz ve böbrek nakli maliyetleri ile
ilişkilidir. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hazırlanan 2022 yılı ölüm ve
ölüm nedeni istatistikleri incelendiğinde ise ülkemizde gerçekleşen ölümlerin
%3,2’sinin böbrek yetmezliği nedenli olduğu görülmektedir.
KBH’ya yol açan nedenlerin dağılımı
ülkeye, ırka, yaşa ve cinsiyete göre farklılıklar göstermekle birlikte altta
yatan en sık nedenler obezite, diyabet ve hipertansiyondur. Türkiye’de de
benzer bir eğilim mevcut olup hipertansiyon, diyabet ve kalp hastalığı
olanlarda kronik böbrek hastalığı sıklığı daha yüksek olarak ortaya
çıkmaktadır. Dolayısıyla bu hastalıklarla ve risk faktörleriyle mücadele etmek
kronik böbrek hastalıklarından korunmada ya da ilerlemesini durdurmada birincil
korunma yöntemidir.
Ayrıca söz konusu hastalıkların
ilerlemesinin durdurulması ve bu hastalıklara bağlı yeni hastalık oluşmasının
engellemesi için erken teşhis, etkili tedavi ve izlem süreçleri en önemli
mücadele basamaklarıdır.
Bu doğrultuda Bakanlığımız; kronik böbrek
hastalıkları ve risk faktörlerinin önlenmesi/kontrolü çalışmaları kapsamında
toplumsal farkındalığı arttırmak, böbrek hastalıklarının erken tanı ve tedavi
standartlarını oluşturmak ve hastalık yükünü azaltmak amacıyla “Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve
Kontrol Programı” yürütmektedir.
Ayrıca, geliştirilen Hastalık Yönetimi
Platformu (HYP) uygulaması ile birinci basamak sağlık hizmet sunucularının
kronik hastalıkların erken teşhisi, etkili tedavisi ve izlemlerinde daha aktif
bir rol üstlenmesi sağlanmıştır. Sürecin, kanıta dayalı klinik uygulama
yönergeleri doğrultusunda yönetilmesi neticesinde hastalıkların kontrol altına
alınması, bireylerin fonksiyon kaybı yaşamalarının ve engelli hale gelmelerinin
önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
HYP kapsamında halihazırda “hipertansiyon, obezite, diyabet ve
kardiyovasküler risk değerlendirmesi” modülleri aile hekimleri tarafından
kullanılmaya başlanmış; Kronik Böbrek Hastalıkları Modülü ise bu yıl içinde
gerçekleştirilecek pilot uygulamayı müteakiben aile hekimlerinin kullanımına
açılacaktır.
Aile hekimlerimiz söz konusu modülleri ve
hazırlanan kılavuzları kullanarak birimlerine kayıtlı bireylerin ilgili
hastalıklara yönelik risk değerlendirmelerini yapmakta, risk değerlendirmesi
sonucuna göre hastaları periyodik olarak izlemekte, gerekli tedavilerini
düzenlemekte, yaşam tarzı değişiklikleri konusunda danışmanlık vermekte,
gerekli hallerde ise kişileri bir üst basamağa yönlendirmektedir.
Geri dönüşsüz sonuçları ve artan görülme
sıklığı sebebiyle KBH’ya dikkat çekmek, toplumsal bilgi düzeyini ve
farkındalığı artırmak için her yıl Mart ayının ikinci Perşembe’si “Dünya Böbrek Günü” olarak ilan
edilmiştir. Bu bağlamda 2024 yılının teması “Böbrek Sağlığı İçin Optimal İlaç Uygulamalarına ve Sağlık Bakımına
Eşit Erişim” olarak belirlenmiştir.
Böbrek sağlığınızı korumak için;
₋ Sağlıklı beslenin!
₋ Yeterli miktarda su için!
₋ Tuz tüketimini azaltın!
₋ Tütün, tütün ürünleri ve alkolden uzak durun!
₋ Hareket edin!
Kronik böbrek hastalığından korunmak için;
₋ Aile hekiminize başvurarak düzenli ve
periyodik olarak risk değerlendirmenizi yaptırın!
₋ İlaçlarınızı hekiminize danışarak ve önerilen şekilde kullanın!
Bu vesileyle sağlıklı bir yaşam
geçirmenizi diliyoruz.