Çeyrek
asır geçse de Srebrenitsa Katliamı unutulmadı...
Türkiye dün, 86 yıl aradan sonra Ayasofya'nın yeniden cami olarak ibadete açılması kararıyla büyük bir sevinç yaşarken, bugün ise bir insanlık katliamının 25. yılının açısını yaşıyor.
Sırp
birliklerin Temmuz 1995'te 8 binden fazla Boşnak sivili öldürdüğü
Srebrenitsa Soykırımı, aradan 25 yıl geçmesine rağmen kurban
yakınlarının ve Boşnak halkının kapanmayan yarası olarak
kalmayı sürdürüyor.
25. yıl dönümünde yapılacak anma
töreni, konuşmalar ve videolu mesajlarla başladı. Töreninin
ardından kimlik tespiti yeni tamamlanan soykırım kurbanları için
cenaze töreni düzenlendi. İsimleri tek tek okunacak 9 kişi
tabutlarla, Potoçari Mezarlığı'nda defnedilecekleri yere
götürülerek soykırımdan 25 yıl sonra toprağa verildi.
AVRUPA’NIN
ORTASINDA KATLİAM!
Srebrenitsa
katliamı üzerinden 25 yıl geçti. İnsanlık trajedisinin
yaşandığı Bosna Hersek'in doğusundaki Srebrenitsa'da 11 Temmuz
1995'te başlayan, en az 8 bin 372 Boşnak sivilin Ratko Mladic
komutasındaki Sırp askerler tarafından hunharca öldürüldüğü
katliam, sadece Bosna Hersek'te değil, tüm dünyada acının ve
adalet arayışının sembolü haline geldi. Srebrenitsa’da şu ana
kadar 6 bin 500 kurbanın kimlikleri tespit edilebildi. Geçen yıl
kimlikleri tespit edilen 36 kurban Potacari Mezarlığı’na
defnedilecek. İşte Srebrenitsa nedir sorusunun yanıtı ve 25 yıl
önce yaşananlar…
Srebrenitsa
Katliamı ya da Srebrenitsa Soykırımı 1991-1995 Yugoslavya İç
Savaşı (Hırvatistan Savaşı ve Bosna Savaşı)'nda Sırp
Cumhuriyeti Ordusu'nun Srebrenitsa'ya karşı giriştiği Krivaya '95
Harekâtı esnasında Temmuz 1995'te yaşanan ve en az 8.372
Boşnak'ın Bosna-Hersek'in Srebrenitsa kentinde general Ratko Mladiç
komutasindaki ağır silahlarla donatılmış Bosna Sırp ordusu
tarafından öldürülmesine verilen addır. Katliamda bir kısım
kadın ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, belgelerle
kanıtlanmıştır. Bosna Sırp ordusunun dışında katliama
“Akrepler” olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri
de katılmıştır. Birleşmiş Milletler Srebrenitsa'yı güvenli
bölge ilan etmiş olmasına karşın 400 silahlı Hollanda barış
gücü askerinin varlığı katliamı önlememiştir.
Srebrenitsa
katliami II. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'da gerçekleşmiş
en büyük toplu insan kıyımı olması ve Avrupa'daki hukuksal
olarak ilk kez belgelenmiş soykırım olması açısından da önem
taşır.
SİLAHLARI
ELİNDEN ALINAN HALK KATLEDİLDİ
Yugoslavya'nın
çöküşü üzerine 1992 yılında Sırpların Bosna'da
başlattıkları soykırımın ardından bölgeye zoraki olarak
müdahale eden Birleşmiş Milletler'in güvenli bölge ilan edilen 6
bölge arasında Srebrenitsa da bulunmaktaydı.
Savaştan
önce nüfüsu 24 bin civarı olan kentin nüfusu diğer bölgelerden
gelen mülteci göçleriyle 60 bin civarına gelmişti. Artık
Srebrenitsa ‘açlık' ve ‘hastalıklar' ile mücadele eden bir
‘toplama kampı'na dönüşmüştü.Müslümanların elindeki
silahlar BM Barış Gücü tarafından koruma gerekçesiyle
toplanmıştı.
Ratko
Mladiç komutasındaki Sırplar Srebrenitsa'ya olan saldırılarını
sıklaştırdıklarında müslümanların toplanan silahlarını geri
almak için yaptıkları başvuru, sorumlu Hollanda komutanı Thom
Karremans tarafından reddedildi. BM yalnızca iki F16'yı kent
üzerinde bir uçuş yaptırmakla yetindi.
Hollandalı
askerler bir gece yarısı Bosna'daki BM Barış Gücü komutanı
Hollandalı generalden aldıkları emir doğrultusunda kenti
boşalttılar. Savaş sırasında şehrin güvenliğinden sorumlu
olan Hollandalı Komutan Thom Karremans kendisine sığınan 25 bin
mülteciyi ve şehri Sırplara teslim etti.
Daha
sonra orataya çıkan bir video kasedinde Sırp generalin kenti
boşaltan Hollandalı komutana bir hediye verirken görüntüleri
çekilecekti.Bir hafta süren katliam II. Dünya Savaşı'ından
sonra insanlığa yapılan en büyük suç olarak arşivlerde yer
aldı.
Lahey
Adalet Divanı bir hafta süren katliamın bir ‘soykırım' olarak
kabul etti; ancak Sırbistan'ın sorumlu tutulmayacağına karar
verdi.
SOYKIRIM
KARARI VE SUÇLULARI
Hollanda’nın
Lahey kentideki Uluslararası Adalet Divanı, 2007’deki kararında,
ICTY’den gelen kanıtlar doğrultusunda, Srebrenitsa ve civarında
yaşananları “soykırım” olarak nitelendirdi.
Sırp
komutan Ratko Mladic, ICTY’de geçen kasım ayında sonuca bağlanan
davada, aralarında Srebrenitsa soykırımının da bulunduğu birçok
suçtan müebbet hapse mahkum edildi.
Aynı
mahkeme, 2016’da sonuca bağladığı davada, Bosnalı Sırpların
eski lideri Radovan Karadzic’e Srebrenitsa soykırımı dahil 10
ayrı suçtan 40 yıl hapis cezası verdi.
Mahkeme
ayrıca, Srebrenitsa soykırımındaki suçları nedeniyle eski Sırp
general Radislav Krstic’i 35 yıl, Vidoje Blagojevic’i 15 yıl,
Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara’yı ömür boyu, Drago Nikolic’i
35 yıl, Ljubomir Borovcanin’i 17 yıl, Vinko Pandurevic’i 13
yıl, Radivoje Miletic’i 19 yıl, Milan Gvero’yu 5 yıl hapse
mahkum etti. Bosna Hersek Mahkemesinde görülen davada ise 13 Temmuz
1995’te bine yakın Boşnak sivilin öldürülmesiyle suçlanan
Milorad Trbic, 30 yıl hapse mahkum edildi.
Farklı
mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45
Sırp, toplam 699 yıl hapis cezası aldı.
Eski
Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa’daki
soykırımla suçlanmış ancak ICTY’deki yargılanması devam
ederken tutuklu bulunduğu cezaevinde yaşamını yitirmişti.