Ceyda BAĞCI / Uzm. Psikolog / Psikoloji Durağı

NASIL ANLAMLANDIRILABİLİR?

Çocukluk döneminde olumsuz olaylardan sonra hissedilenler nasıl ünlamlandırılabilir?
Olumsuz olaylardan sonra (doğal afetler, deprem, hastalık, boşanma vs.) hissettiklerimizi anlamlandırmak, duygusal iyileşme ve psikolojik dayanıklılık için oldukça önemlidir. Duyguları anlamlandırmak hem psikolojik iyilik hâlimiz hem de gelecekte benzer durumlarla başa çıkabilme kapasitemiz açısından oldukça önemlidir. Çocukların bu süreçleri anlamlandırabilmesi daha farklıdır. Özellikle okul öncesi dönemde  yaşanan olumsuz olaylardan sonra hissedilen duyguları anlamlandırmak, biraz daha karmaşıktır çünkü bu yaş döneminde çocukların duygusal ifadeleri, olayları anlama kapasiteleri soyut düşünme becerileri henüz tam gelişmemiştir. Çocuklar yetişkinler gibi duygularını net ifade edemezler; bunun yerine yaşlarına, gelişim düzeylerine ve kişiliklerine bağlı olarak çeşitli davranışsal ve duygusal tepkiler gösterebilirler.
Çocuklar olumsuz olayları nasıl anlamlandırır?
Olayları kendileriyle ilişkilendirme eğilimindedirler (Benim yüzümden oldu gibi). Soyut düşünme becerileri gelişmediği için olayların gerçek nedenlerini anlayamazlar. Güvende hissetmediklerinde, duygularını bastırabilir, yanlış davranışlarla ifade edebilirler. Duygusal tepkilerinin kaynağını açıklamakta zorlanırlar; davranışlarıyla anlatırlar.
Çocuklara olumsuz duygular yaşadıklarında nasıl yardımcı olabiliriz?
Öncelikle gözlem yapabilirsiniz; tepkiler çocuğun ne yaşadığını değil, ne hissettiğini gösterir. Duygularını adlandırmasına yardımcı olabilirsiniz; “Sanırım şu anda çok öfkelisin. Bu seni korkutmuş ya da endişelendirmiş olabilir mi?” Eleştirmeden sadece dinleyebilirsiniz; “Böyle hissetmen çok normal” diyerek duygusunu onaylayabilirsiniz. Güvenli  alan sunabilirsiniz; fiziksel ve duygusal olarak güvende hissetmesi iyileşmeyi başlatabilir. Kendini ifade etmesine alan açabilirsiniz; resim çizmesi, oyun oynaması, kukla ya da hikâye yoluyla kendini ifade etmesine destek olabilirsiniz. Günlük rutinleri koruyabilirsiniz; günlük düzenin sürmesi, çocuğun kendini güvende hissetmesine yardımcı olur.
Çocuklar yaşadıkları duyguları anlatamayabilir ama davranışlarıyla "konuşurlar." Bu yüzden, bir çocuğun olumsuz bir olaydan sonra "değiştiğini" fark ediyorsanız, bu bir duygunun sinyali olabilir. Çocukların “sorunu çözülmek” değil, “duygusu görülmek ve kabul edilmek” ister. Bu ihtiyacı karşıladığınızda çocuklar, yaşadığı olumsuzluğu zamanla sizinde desteğinizle aşabilir.