Astım nasıl bir hastalıktır ve belirtileri nelerdir?
Astım akciğer içi hava yollarında daralmaya neden olan ve
alevlenmeler (ataklar) ile seyreden müzmin (kronik) bir akciğer hastalığıdır.
Hava yollarındaki bu daralmanın nedeni mikrobik olmayan bir tür iltihap
nedeniyle hava yolu duvarının şişmesidir. Hastalık tekrarlayan nefes darlığı,
nefes alıp verirken ortaya çıkan hırıltı/hışıltı/ıslık sesi, göğüste baskı
hissi ve öksürük gibi belirtilerle kendini gösterir.
Astım ne sıklıkta görülmektedir?
Dünyada yaklaşık 300 milyon kadar astımlı hasta olduğu
tahmin edilmektedir. Ülkemizde ise yaklaşık her 12-13 erişkinden biri ve 7-8
çocuktan biri astım hastasıdır. Astımın görülme sıklığı yıllar içinde giderek
artmaktadır.
Astım için risk faktörleri nelerdir?
Astım hastalığının ortaya çıkmasında etken olan
faktörlere risk faktörleri denir. Astımın neden bazı bireylerde görülüp,
bazılarında görülmediği işte bu risk faktörleri ile açıklanabilir. Bu faktörler
kişiyle ve çevreyle ilgili olmak üzere iki gruptur. Kişisel risk faktörleri
içinde kalıtım yani genetik yapı, cinsiyet ve şişmanlık sayılabilir. Çevresel
risk faktörleri ise kalıtsal olarak yatkın bireylerde astımın ortaya çıkması ve
ağırlığı üzerinde rol oynar. Bunlar alerjenler, tekrarlayan akciğer
infeksiyonları, sigara dumanına maruziyet, bazı ilaçlar, iç ve dış ortam hava
kirliliği ve beslenme tarzıdır.
Astım Atağı nedir?
Astım atağı, astımlı bir hastada artan nefes darlığı,
öksürük, hışıltı veya göğüste baskı hissi yakınmalarının ortaya çıkması ve
solunum fonksiyon testinde ilaç ile düzebilen bozukluklarının eşlik etmesi
olarak tanımlanır.
Astım atağında;
Hava yolu tıkanıklığını mümkün olan en kısa sürede
düzeltip solunum fonksiyonlarını normale döndürmek.
Oksijen yetersizliğini düzeltmek
Hasta eğitimi, uygun ve yeterli önleyici tedavi ile daha
sonra oluşabilecek atakları önlemek
Atakta hastanın nasıl davranması, hangi ilaçları
kullanması, ne zaman hastaneye başvurması gerektiği konusunda hastayı
aydınlatmak önem arz eder.
Astım tanısı nasıl koyulur?
Yakınmaları astımla uyumlu olan hastalarda yapılan
muayene ve nefes ölçüm testleri ile koyulur.
Astım tedavi edilebilir mi?
Astım tedavisinin amacı hastalığın kontrol altına
alınması ve sağlanan bu durumun idame ettirilmesidir. Dünyada olduğu gibi,
ülkemizde de bu hastalığın tedavisi ile ilgili gerekli her türlü ilaç ve
malzeme bulunmaktadır. Uygun ilaç tedavisi ile, astımlılar iş ve okul dahil
günlük yaşamlarına, hastalık nedeni ile herhangi bir kısıtlanma olmadan devam
edebilirler. Astım ilaçlarının büyük bir kısmı soluk alma yolu (inhalasyon) ile
kullanılan ilaçlardır ve bu yolla daha az yan etki ile direk hava yollarında istenen
tedavi edici etkiyi oluştururlar. Özel cihazlarla verilirler. Tedaviye
başlanırken bu özel cihazların kullanım şekli mutlaka hastalara
gösterilmelidir.
Astımın tam kontrol altında olması ne demektir?
Astımlı bir hastanın gündüzleri astım yakınmasının
bulunmaması, gece astım nedeni ile uykudan uyanmaması, hastalığı tedavi eden ve
kontrol altında tutan ilaçları kullanırken ayrıca sık olarak hızlı etkili nefes
açıcı ilaçlara gereksiniminin olmaması, nefes ölçüm testlerinin normal olması
ve günlük işlerini engellenmeden yapabilmesi hastalığın tam kontrol altında
olduğunu gösterir.
Bütün astımlılarda hastalık kontrol altına alınabilmekte
midir?
Maalesef astımı tamamen kontrol altında olan hasta sayısı
hem dünyada hem ülkemizde halen istenen düzeyde değildir. Halen 4 astımlıdan
biri yılda bir kez astım alevlenme (atak) nedeniyle acil servise
başvurmaktadır. Astım kontrolünü güçleştiren etkenler arasında ilaçların doğru
teknikle ve düzenli kullanılmamasının yanı sıra, sigara dumanı, alerjenler ve
kimyasallar gibi tetikleyicilere maruz kalmak ve obezite sayılabilir. Ülkemizde
astımlı hastaların %10’undan fazlasının halen sigara içmekte olduğu ve %30-40’nın
obez olduğu bildirilmiştir. Yapılan araştırmalarda sigarayı bırakmanın ve obez
hastaların kilo vermesinin, astımın kontrolünü kolaylaştırdığı gösterilmiştir.