Ceyda BAĞCI / Uzm. Psikolog / Psikoloji Durağı

EKRAN SÜRESİ ÇOCUKLARIN SOSYAL BECERİLERİNİ NASIL ETKİLER?

Ekran süresi, çocukların sosyal becerilerini hem olumlu hem de olumsuz bir şekilde etkileyebilir. Bu etkinin derecesi, çocuğun ekranla nasıl ve ne kadar süreyle etkileşimde bulunduğuna bağlı olarak değişir. İşte ekran süresinin çocukların sosyal becerileri üzerindeki olası etkileri:
Olumlu Etkiler: Çocuklar için tasarlanmış bazı dijital oyunlar ve uygulamalar, problem çözme, dil becerileri ve sosyal becerilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir. Ekranlar aracılığıyla çocuklar, aile üyeleri veya arkadaşlarıyla video görüşmeleri yapabilir, bu da sosyal bağlantı kurmalarını sağlar. Özellikle uzak mesafedeki sevdikleriyle iletişim kurmak, sosyal ilişkilerini sürdürmelerine yardımcı olabilir. Çocuklar, çevrimiçi oyunlar veya sosyal medya platformları aracılığıyla yaşıtlarıyla etkileşime geçebilir. Bu tür dijital ortamlar, çocukların çevrimiçi iletişim kurma becerilerini ve dijital dünyada uygun davranışları öğrenmelerini sağlayabilir.
Olumsuz Etkiler: Uzun süre ekran başında kalan çocuklar, yüz yüze etkileşimlerden yoksun kalabilirler. Bu durum, empati kurma, beden dili okuma, duygusal ifadeleri anlamada zorluk ve sosyal ipuçlarını yorumlama gibi becerilerin gelişmesini engelleyebilir. Yüz yüze iletişimde çocuklar, başkalarının duygularını anlamak ve uygun sosyal davranışlar sergilemek için sürekli olarak pratik yaparlar. Aşırı ekran süresi, çocukların sosyal etkileşimlerden çekilmesine yol açabilir. Sosyal becerilerin gelişmesi için önemli olan grup aktiviteleri ve dışarıda oyun oynama gibi fırsatlar azaldıkça, çocukların yalnız kalma veya daha az sosyal olma eğilimleri artabilir. Ekran sürelerinin çok uzun olması, çocukların gerçek dünyadaki arkadaşlıklarını ve ilişkilerini ihmal etmelerine neden olabilir. Araştırmalar, şiddet içeren video oyunlarına veya içeriklere maruz kalan çocuklarda, gerçek dünyada empati eksikliği ve artan saldırganlık davranışlarının gözlemlenebileceğini göstermektedir. Ekran başında geçirilen uzun saatler, çocukların duygusal ve sosyal gelişimlerini olumsuz etkileyebilir. Ekran süresi, çocuklar için bir bağımlılık haline gelebilir. Çocuklar, dijital cihazlardan gelen uyarılara (sesler, bildirimler, görseller) alıştıkça, gerçek dünyadaki sosyal etkileşimlerden daha fazla tatmin olmamaya başlayabilirler. Bu tür bir bağımlılık, çocuğun sosyal becerilerini geliştirmesini zorlaştırır ve onların arkadaşlarıyla gerçek iletişim kurmalarını engeller.
Öneriler
• Ekran Süresi Sınırlamaları: 2 yaşından küçük çocukların ekranla tanışmaması , 2-5 yaş arasındaki çocuklar için günlük 1 saat, 6 yaş ve sonrasında ise daha esnek ama kontrollü bir ekran süresi önerilmektedir.
• Ekran Etkileşimini Zenginleştirme: Ekran zamanı sırasında çocuklarla birlikte etkileşimde bulunmak, oyunlar hakkında konuşmak ve sosyal içerikleri birlikte değerlendirmek, ekran süresinin sosyal beceriler üzerindeki olumsuz etkilerini azaltabilir.
• Alternatif  Sosyal Aktiviteler: Çocuklara ekran dışında oyunlar, dışarıda aktiviteler ve grup oyunları gibi sosyal etkileşim fırsatları sunmak, onların sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.