17 Ağustos Gölcük depreminin üzerinden 25 yıl geçti. Gerek Gölcük gerekse 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri Türkiye’yi derinden etkileyen büyük depremler arasında yer alır. Bu iki depremi karşılaştırırken, büyüklükleri, etkiledikleri bölgeler, neden oldukları can kayıpları ve ortaya çıkan yıkım gibi faktörlere odaklanabiliriz. Bu iki depremi karşılaştırarak irdeleyelim. 1. Depremlerin büyüklüğü • 17 Ağustos 1999 Gölcük Depremi: Moment büyüklüğü 7.4 olan bu deprem, Marmara Bölgesi’ni büyük ölçüde etkiledi. Ana merkez üssü Kocaeli’nin Gölcük ilçesi olarak tespit edilmiştir. • 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri: Aynı gün içerisinde iki büyük deprem meydana geldi. İlki 7.8 büyüklüğünde ve ikincisi 7.5 büyüklüğünde olup, Kahramanmaraş merkezliydi ve Bulgaristan ülke sınırları boyutunda 11 ilimizi kapsayan geniş bir alanı etkiledi. 2. Etkiledikleri bölgeler • Gölcük Depremi: Marmara Bölgesi’nde, özellikle Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Düzce, Yalova ve Bolu gibi illerde büyük yıkıma neden oldu. • Kahramanmaraş Depremleri: Türkiye’nin güneydoğusunda Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Malatya, Şanlıurfa, Osmaniye, Diyarbakır ve Adana gibi geniş bir bölgede yıkıma yol açtı. Ayrıca Suriye’nin kuzeyinde de büyük hasar meydana geldi. 3. Can kaybı ve yaralanmalar • Gölcük Depremi: Resmi rakamlara göre yaklaşık 17,000 kişi hayatını kaybetti, 23,000’den fazla kişi yaralandı ve yüz binlerce insan evsiz kaldı. • Kahramanmaraş Depremleri: 50,000’den fazla insan hayatını kaybetti ve çok sayıda kişi yaralandı. Bu deprem, Gölcük Depremi’nden daha geniş bir coğrafi alanda daha büyük bir yıkıma neden oldu. 4. Yıkım ve ekonomik etkiler • Gölcük Depremi: Marmara Bölgesi’nin sanayi altyapısını büyük ölçüde etkiledi. Ekonomik kayıplar milyarlarca doları buldu. Birçok bina ve altyapı kullanılamaz hale geldi. • Kahramanmaraş Depremleri: Çok geniş bir alanda hem konutlar hem de altyapı ciddi zarar gördü. Deprem bölgesinde hastaneler, yollar, havaalanları ve diğer kritik altyapılar ağır hasar aldı. Ekonomik kayıplar çok daha büyük bir çapta oldu. 5. Kurtarma çalışmaları ve sonrası • Gölcük Depremi: Türkiye’de sivil toplumun ve uluslararası topluluğun büyük bir yardımı oldu. Ancak deprem sonrası müdahale ve yardımların zamanlaması ve koordinasyonu eleştiri konusu oldu.
• Kahramanmaraş Depremleri: Benzer şekilde, geniş çaplı ulusal ve uluslararası yardım çalışmaları organize edildi. Depremin büyüklüğü ve etkilediği alanın genişliği, müdahale ve kurtarma çalışmalarını zorlaştırdı. Ancak Türkiye’nin depremle mücadele konusundaki deneyimi, hükümetimizin iradesi ve uluslararası yardımların hızla devreye girmesi, daha hızlı müdahale edilmesini sağladı.
17 Ağustos 1999 Gölcük Depremi Ekonomik Etkiler: • Maliyet: Deprem, Türkiye ekonomisine ciddi maliyetler getirmiştir. Tahmini ekonomik kayıplar, 10-15 milyar ABD doları civarında olmuştur. Sanayi tesislerinin, konutların ve altyapının büyük hasar görmesi, üretim kayıplarına ve iş gücü piyasasında büyük sorunlara neden olmuştur. • Sanayi: Özellikle Marmara Bölgesi’nde yoğunlaşan sanayi tesisleri büyük zarar gördü. Bölge, Türkiye’nin ekonomik faaliyetlerinin önemli bir bölümünü oluşturduğundan, bu durum ülke genelinde ekonomik durgunluğa yol açtı. • Sigorta Sektörü: Deprem sonrası sigorta sektöründe büyük değişiklikler yaşandı. Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) kurularak zorunlu deprem sigortası uygulaması başlatıldı. Sosyolojik Etkiler:
• Göç: Deprem sonrasında özellikle Gölcük ve çevresinden önemli bir iç göç yaşandı. İnsanlar hasarlı bölgeleri terk ederek daha güvenli olduğunu düşündükleri yerlere taşındılar.
6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremi Ekonomik Etkiler: • Geniş Kapsamlı Yıkım: Deprem, birçok şehirde büyük yıkıma yol açtı ve tahmini ekonomik zarar 100 milyar ABD dolarını aşabilir. Depremin etkilediği bölgeler tarım, sanayi ve ticaret açısından Türkiye’nin önemli noktalarıydı. • İnşaat Sektörü: Deprem sonrası yeniden inşa süreci, inşaat sektöründe büyük bir hareketlilik getirdi. Ancak, bu durum aynı zamanda kaynak sıkıntısı ve maliyet artışları gibi sorunları da beraberinde getirdi. • Turizm: Depremin etkilediği bölgelerden bazıları turizm açısından önemliydi. Bu bölgelerde turizm gelirlerinde belirgin bir düşüş yaşandı. Sosyolojik Etkiler: • Geniş Kapsamlı Göç: Deprem sonrası yüz binlerce insan evlerini kaybederek başka bölgelere göç etti. Bu, sosyal ve demografik yapının değişmesine neden oldu. Her iki deprem de Türkiye’de hem ekonomik yapıyı derinden sarsmış hem de sosyolojik olarak toplumun değişmesine yol açmıştır. Depremler sonrası alınan önlemler ve yapılaşma süreçleri de bu deneyimlerden büyük ölçüde etkilenmiştir. Her iki deprem de Türkiye’nin deprem riski altında bulunan bir ülke olduğunu ve bu risklere karşı hazırlıklı olmanın hayati önem taşıdığını bir kez daha göstermiştir. Gölcük Depremi, Türkiye’de deprem bilincinin ve yapı yönetmeliklerinin gelişmesinde önemli bir dönüm noktası olurken, Kahramanmaraş Depremleri ise bu tür felaketlere karşı hazırlıkların daha da güçlendirilmesi gerektiğini ortaya koymuştur.